Khái niệm
Xét nghiệm COOMB trực tiếp đo nồng độ kháng thể hiện diện trên bề mặt hồng cầu.
Xét nghiệm được thực hiện như thế nào?
Người lớn và trẻ em:
Máu sẽ được lấy từ tĩnh mạch,thường là ở mặt trong khủy tay hay trên mặt mu bàn tay. Vị trí lấy máu sẽ được sát trùng và phần trên cánh tay được buột dây garô để tạo áp lực cũng như hạn chế máu lưu thông trong tĩnh mạch. Phương pháp này giúp các tĩnh mạch phía dưới dây garô căng lên(chứa đầy máu). Một kim tiêm được đâm vào tĩnh mạch và máu lấy ra sẽ được chứa trong lọ kín hoặc trong ống tiêm(syringe). Trong quá trình lấy máu, dây garô được tháo ra để tái lập tuần hoàn. Sau khi lấy máu,kim tiêm sẽ được rút ra và vùng lấy máu được băng bó để giúp máu ngưng chảy.
Trẻ nhũ nhi hay trẻ nhỏ:
Vùng lấy máu được sát trùng và được đâm bằng một loại kim bén hay bằng lưỡi trích (lancet). Máu được đựng trong một pipette(ống thủy tinh nhỏ),trên lam,trên giấy thử, hoặc trong một lọ nhỏ. Có thể phải dùng bông hay băng ép lên vùng lấy máu nếu máu vẫn tiếp tục chảy.
Chuẩn bị trước khi làm xét nghiệm?
Người lớn:
Không cần thiết phải chuẩn bị gì đặc biệt.
Nhũ nhi và trẻ em:
Việc chuẩn bị về thể chất và tâm lý cho bệnh nhân đối với xét nghiệm này hay bất kỳ xét nghiệm nào khác phụ thuộc vào lứa tuổi của trẻ,thái độ, đã từng được xét nghiệm trước đó và mức độ tin tưởng của trẻ. Để có những thông tin chuyên biệt về cách chuẩn bị cho trẻ,hãy xem những bài chuyên đề sau(viết tương ứng với độ tuổi của trẻ):
- Các xét nghiệm ở trẻ nhũ nhi hay những chuẩn bị trước thủ thuật(từ lúc sinh đến 1 tuổi)
- Các xét nghiệm ở trẻ tập đi hay những chuẩn bị trước thủ thuật(từ 1 đến 3 tuổi)
- Các xét nghiệm ở trẻ mẫu giáo hay những chuẩn bị trước thủ thuật ( từ 3 đến 6 tuổi)
- Các xét nghiệm ở trẻ đang đi học hay những chuẩn bị trước thủ thuật (từ 6 đến 12 tuổi)
- Các xét nghiệm ở trẻ vị thành niên hay những chuẩn bị trước thủ thuật(từ 12 đến 18 tuổi)
Xét nghiệm có gây đau không?
Khi đâm kim tiêm vào để lấy máu,một số người thấy đau mức độ vừa,trong khi những người còn lại chỉ có cảm giác như khi bị côn trùng đốt hay chích. Sau đó,một số cơn đau nhói có thể xuất hiện.
Tại sao phải làm xét nghiệm?
Xét nghiệm COOMB trực tiếp dùng để phát hiện các tự kháng thể chống lại hồng cầu của chính người bệnh. Nhiều bệnh lý và thuốc (như quinidine, methyldopa, và procainaminde) có thể gây sản xuất các kháng thể trên.
Các loại kháng thể này đôi khi gây phá huỷ hồng cầu và dẫn đến thiếu máu. Phương pháp này thỉnh thoảng cũng được dùng để chẩn đoán nguyên nhân thiếu máu, vàng da, hoặc những bất thường về hình dạng hồng cầu trên kính hiển vi
Các yếu tố nguy cơ
- Chảy máu quá nhiều
- Choáng hoặc cảm giác chóng mặt
- Hematôm (khối máu tụ dưới da)
- Nhiễm trùng(luôn luôn có nguy cơ thấp bất cứ khi nào da bị mất toàn vẹn)
- Có thể đâm kim nhiều lần trước khi vào được tĩnh mạch
Những điều cần lưu ý
Các mạch máu có thể khác nhau về kích thước giữa bệnh nhân này với người khác hoặc từ vùng này sang vùng khác trên cùng một người. Do đó,việc lấy máu trên một số người có thể gặp nhiều khó khăn hơn những người khác.
Các giá trị bình thường
Bình thường khi không có ngưng kết (nghĩa là các tế bào không tụ lại nhau)
Các kết quả bất thường
Xét nghiệm Coomb trực tiếp dương tính cho thấy có kháng thể chống hồng cầu là biểu hiện của một số tình trạng sau:
- Thiếu máu tán huyết tự miễn (không có nguyên nhân cơ bản nào khác)
- Thiếu máu tán huyết do thuốc (có nhiều loại thuốc có liên quan đến biến chứng này)
- Chứng nguyên hồng cầu huyết ở trẻ sơ sinh (bệnh lý tán huyết ở trẻ sơ sinh)
- Bệnh tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm khuẩn
- Nhiễm mycoplasma
- Giang mai
- Leucemia mạn dòng lympho hoặc các bệnh lý tăng sinh lymphô khác.
- Bệnh lupus đỏ hệ thống hoặc một bệnh viêm khớp khác
- Phản ứng truyền máu như trong trường hợp truyền nhầm nhóm máu.
Xét nghiệm này cũng bất thường trên một số người không có nguyên nhân rõ ràng, đặc biệt là ở người già. Tới 3% số bệnh nhân nhập viện không có bệnh lý về máu trước đó sẽ có Coomb trực tiếp dương tính.
