Những tên gọi khác

Thể Acetone; Ketones huyết thanh; xét nghiệm Nitroprusside; thể Ketone bodies trong huyết thanh.

Định nghĩa

Là xét nghiệm đo lượng ketone trong cơ thể. Khi có bất kỳ lượng chất này trong cơ thể được coi như là bất thường

 

Thực hiện xét nghiệm này như thế nào?

Người lớn và trẻ em:

Máu sẽ được lấy từ tĩnh mạch,thường là ở mặt trong khủy tay hay trên mặt mu bàn tay. Vị trí lấy máu sẽ được sát trùng và phần trên cánh tay được buột dây garô để tạo áp lực cũng như hạn chế máu lưu thông trong tĩnh mạch. Phương pháp này giúp các tĩnh mạch phía dưới dây garô căng lên(chứa đầy máu). Một kim tiêm được đâm vào tĩnh mạch và máu lấy ra sẽ được chứa trong lọ kín hoặc trong ống tiêm(syringe). Trong quá trình lấy máu, dây garô được tháo ra để tái lập tuần hoàn. Sau khi lấy máu, kim tiêm sẽ được rút ra và vùng lấy máu được băng bó để giúp máu ngưng chảy.

Trẻ nhũ nhi hay trẻ nhỏ:

Vùng lấy máu được sát trùng và được đâm bằng một loại kim bén hay bằng lưỡi trích (lancet). Máu được đựng trong một pipette(ống thủy tinh nhỏ),trên lam,trên giấy thử, hoặc trong một lọ nhỏ. Có thể phải dùng bông hay băng ép lên vùng lấy máu nếu máu vẫn tiếp tục chảy.

Chuẩn bị gì trước khi làm xét nghiệm

Cần phải nhịn đói 4 giờ trước khi làm xét nghiệm này

Nhân viên y tế có thể khuyên người bệnh ngưng một số thuốc có thể làm ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm(xem phần những điều cần lưu ý).

Nhũ nhi và trẻ em:

Việc chuẩn bị về thể chất và tâm lý cho bệnh nhân đối với xét nghiệm này hay bất kỳ xét nghiệm nào khác phụ thuộc vào lứa tuổi của trẻ, thái độ, đã từng được xét nghiệm trước đó và mức độ tin tưởng của trẻ. Để có những thông tin chuyên biệt về cách chuẩn bị cho trẻ, hãy xem những bài chuyên đề sau(viết tương ứng với độ tuổi của trẻ):

-    Các xét nghiệm ở trẻ nhũ nhi hay những chuẩn bị trước thủ  thuật(từ lúc sinh đến 1 tuổi).

-    Các xét nghiệm ở trẻ tập đi hay những chuẩn bị trước thủ  thuật(từ 1 đến 3 tuổi)

-    Các xét nghiệm ở trẻ mẫu giáo hay những chuẩn bị trước thủ  thuật ( từ 3 đến 6 tuổi)

-    Các xét nghiệm ở trẻ đang đi học hay những chuẩn bị trước thủ thuật (từ 6 đến 12 tuổi)

-    Các xét nghiệm ở trẻ vị thành niên hay những chuẩn bị trước thủ  thuật(từ 12 đến 18 tuổi).

Xét nghiệm có gây đau không?

Khi đâm kim tiêm vào để lấy máu, một số người thấy đau mức độ vừa, trong khi những người còn lại chỉ có cảm giác như khi bị côn trùng đốt hay chích. Sau đó, một số cơn đau nhói có thể xuất hiện.

Tại sao phải làm xét nghiệm này

Xét nghiệmnày dùng để chẩn đoán nhiễm cetone acid, là một xét nghiệm cấp cứu thường làm tại khoa cấp cứu .Bệnh nhân nghi ngờ bị nhiễm cetone acid thường cần phải làm thêm xét nghiệm cetone trong nước tiểu hay xét nghiệm máu cho thấy có giảm bicarbonate, điều này nói lên có nhiễm acid máu.

Thể cetone (acetone, acetoacetic acid, beta-hydroxybutyric) được tổng hợp tại gan từ các acid béo quá nhiều. Nhiều mô trong cơ thể đặc biệt là cơ có thể sử dụng thể cetone như là một nguồn năng lượng.

Acid béo được phóng thích từ mô mỡ khi nó được kích thích bởi glucagon, hormone tăng trưởng và /hoặc epinephrine. Các hormone này tăng lên khi glucose trong máu giảm xuống. Ở những người bình thường,  sự dự trữ này thường có mục đích vì một số mô, đặc biệt là mô cơ có thể sử dụng acid béo hay thể cetone để tạo năng lượng thay cho glucose(khi đó nó dành cho những mô chỉ sống được nhờ glucose, đặc biệt là mô não là tế bào hồng cầu).

Nguyên nhân chính của nhiễm cetone acid là tiểu đuờng không kiểm soát được, nhịn đói và ngộ độc rượu. Sinh lý của những tiến trình này là sản xuất ra nhiều acetoacetic acid hay beta-hydroxybutyric acid, kết quả là nhiễm toan chuyển hoá.

Các nguy cơ

-    Mất nhiều máu

-    Ngất hay chóng mặt

-    Sưng bầm chỗ chích( tụ máu dưới da)

-    Nhiễm trùng(xảy ra khi bất cứ lúc nào khi da không còn nguyên vẹn)

-    Phải đâm kim nhiều lần

Những điều cần lưu ý

Chế độ ăn ít carbohydrates có thể làm tăng thể cetones.

Có thể phát hiện thể cetone trong nước tiểu.

Động mạch và tĩnh mạch có kích thước thay đổi từ bệnh nhân này sang bệnh nhân khác và những vùng khác nhau trên cùng một bệnh nhân cũng có những thay đổi. Cho nên việc lấy máu ở những người này có thể gặp khó khăn hơn so với những người khác.

Các giá trị bình thường

Xét nghiệm này thường để định tính thể cetone, bình thường trong máu không có thể cetone

Các kết quả bất thường

Xét nghiệm thể cetone trong huyết thanh dương tính có thể gặp trong:

-    Ngộ độc rượu

-    Nhịn đói

Tăng đường huyết không kiểm soát được trong bệnh tiểu đường.