Protein là một trong những thành phần chính của cơ thể, hình thành nên những phần quan trọng khác nhau như gân, da, hormone, enzyme, chất dẫn truyền thần kinh và các phân tử khác nhau. Bột whey protein là một trong những thực phẩm bổ sung tăng cơ phổ biến với nhiều lợi ích sức khỏe. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm bổ sung này lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây hại cho sức khỏe. Hãy cùng tìm hiểu whey protein là gì, tác hại của whey protein và lưu ý khi dùng.
Whey protein là gì?
Whey protein là đạm từ váng sữa (chất lỏng tách ra từ sữa trong quá trình làm phô mai). Phần váng sữa sau đó sẽ được lọc, tinh chế và sấy khô thành bột whey protein. Có 3 loại whey protein chính và sự khác biệt chủ yếu giữa các loại này là cách xử lý sản xuất:
• Whey protein concentrate: Có chứa khoảng 70 – 80% protein, đây là loại protein whey phổ biến nhất chứa nhiều đường sữa lactose, chất béo và khoáng chất từ sữa.
• Whey protein isolate: Có chứa khoảng 90% protein trở lên, được tinh chế ít đường lactose và chất béo, nhưng cũng chứa ít khoáng chất có lợi cho sức khỏe hơn.
• Whey protein hydrolysate: Được sản xuất bằng cách làm nóng thêm với axit hoặc enzyme, dạng này được xử lý tinh chế giúp cơ thể bạn hấp thụ nhanh hơn.
Vậy tác dụng của whey protein là gì? Các nghiên cứu cho thấy whey protein có thể giúp bạn phục hồi sau khi tập thể dục, xây dựng cơ bắp và sức mạnh. Không những thế, loại thực phẩm này thậm chí còn hỗ trợ giảm cân bằng cách làm giảm sự thèm ăn và tăng cường trao đổi chất. Whey protein là một nguồn protein hoàn chỉnh, có chứa tất cả các axit amin thiết yếu mà cơ thể không thể tạo ra và chỉ có thể bổ sung qua chế độ ăn uống.
Tác hại của whey protein
Nếu dùng whey protein sai cách hoặc quá lạm dụng, bạn có thể gặp một số tác dụng phụ dưới đây:
1. Tác hại của whey protein gây táo bón
Trong một số trường hợp, chứng không dung nạp đường sữa có thể gây táo bón bằng cách làm chậm sự di chuyển của nhu động ruột. Bên cạnh đó, một số người đang thực hiện chế độ đang kiêng low-carb thường ít ăn trái cây và rau quả, nên điều này là nguyên nhân gây ra táo bón.
Trái cây và rau quả là một nguồn chất xơ tốt giúp thúc đẩy nhu động ruột thường xuyên và hỗ trợ đào thải các chất thải đường ruột. Nếu nghi ngờ whey protein là nguyên nhân khiến bạn bị táo bón, bạn hãy kiểm tra xem bạn đã ăn đủ trái cây, rau quả chưa và thử dùng thêm chất xơ hòa tan.
Nhiều người thường có suy nghĩ sai lệch rằng whey protein có thể thay thế bữa chính. Tuy nhiên, bạn hãy nhớ rằng đây chỉ là thực phẩm bổ sung, việc sử dụng whey protein làm bữa chính sẽ làm tăng nguy cơ thiếu hụt dinh dưỡng.
2. Tác hại của whey protein trên hệ tiêu hóa
Người sử dụng whey protein có thể gặp phải các triệu chứng như đầy hơi, đầy hơi, co thắt dạ dày và tiêu chảy. Những triệu chứng này đều có liên quan đến chứng không dung nạp lactose. Lactose là lượng carb chính trong whey protein, những người không dung nạp lactose không sản xuất đủ lượng enzyme lactase mà cơ thể cần để tiêu hóa.
Không dung nạp đường sữa là tình trạng phổ biến gây ảnh hưởng đến 75% số người trên toàn thế giới. Nếu bạn mắc phải chứng dung nạp đường sữa, hãy thử chuyển sang dạng bột protein whey isolate.
Ngoài ra, bạn có thể thắc mắc đau dạ dày có uống được whey protein không? Bạn không nên uống whey protein khi bị đau dạ dày sẽ làm tình trạng viêm nặng hơn, dễ bị tiêu chảy, đau bụng…
3. Tác hại của whey protein gây dị ứng
Vì whey protein có nguồn gốc từ sữa bò, do đó những người bị dị ứng sữa bò có thể bị dị ứng với whey protein. Các triệu chứng dị ứng sữa bò thường là nổi mề đay, phát ban, sưng mặt, sưng họng, lưỡi, sổ mũi, nghẹt mũi… Trong một số trường hợp, dị ứng sữa bò có thể gây ra sốc phản vệ – một phản ứng dị ứng nghiêm trọng gây đe dọa tính mạng. Dị ứng sữa bò tuy rất hiếm gặp ở người lớn nhưng lại có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.
Bạn không nên nhầm lẫn giữa tình trạng dị ứng với whey protein và sự không dung nạp đường sữa. Tình trạng dị ứng whey protein xảy ra khi cơ thể tạo ra phản ứng miễn dịch với protein, còn chứng không dung nạp lactose lại xảy ra do thiếu enzyme lactase và không liên quan đến hệ thống miễn dịch.
4. Tác hại của whey protein đối với thận
Một bữa ăn giàu protein tiềm ẩn nguy cơ sẽ làm tăng áp lực bên trong thận và khiến thận phải hoạt động lọc nhiều máu hơn bình thường. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa rằng chỉ một bữa ăn giàu protein là có thể gây hại cho thận. Việc tiêu thụ lượng protein nhiều hay ít gây hại cho sức khoẻ như thế nào còn phụ thuộc vào cường độ hoạt động trong ngày của bạn.
5. Tác hại của whey protein đối với gan
Hiện nay vẫn chưa có bằng chứng về việc tiêu thụ quá nhiều protein sẽ gây hại cho gan ở người khỏe mạnh. Trên thực tế, gan cần protein để tự sửa chữa và chuyển đổi chất béo thành lipoprotein – các phân tử giúp loại bỏ chất béo khỏi gan. Nghiên cứu trên 11 phụ nữ béo phì dùng 60g whey protein trong 4 tuần đã nhận thấy họ giảm mỡ gan khoảng 21%, giảm triglyceride trong máu khoảng 15% và cholesterol khoảng 7%.
Tuy nhiên, việc tiêu thụ hàm lượng cao protein có thể gây hại cho những người bị xơ gan. Gan giúp loại bỏ các chất có hại trong máu như amoniac – sản phẩm phụ của quá trình chuyển hóa protein. Đối với người bệnh xơ gan, lượng protein cao làm tăng nồng độ amoniac trong máu, gây hại cho não. Do đó, nếu bạn gặp vấn đề về gan thì hãy nhớ phải hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng whey protein.
Cách dùng whey protein
Nhìn chung whey protein tương đối an toàn và không gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng. Việc tiêu thụ nhiều protein hơn sẽ không mang lại cho bạn lợi ích sức khỏe bổ sung, mà còn tiềm ẩn nhiều vấn đề sức khỏe khác. Bạn nên lưu ý một số vấn đề dưới đây khi dùng whey protein:
• Liều dùng cho người bình thường: Bổ sung từ 0,8 – 1,3g protein trên 1kg trọng lượng cơ thể.
• Liều dùng cho người tập thể hình: Bổ sung khoảng 2g protein trên 1kg trọng lượng cơ thể.
• Lượng nước khi dùng: Một muỗng whey protein 30g cần tương đương 150 – 300ml nước.
• Thời gian dùng: Bạn nên uống whey protein vào buổi sáng sớm sau khi thức dậy khoảng 20 – 30 phút, trước khi ngủ và sau khi tập thể dục 15 – 20 phút. Vậy bạn nên uống whey xong bao lâu thì ăn cơm hay ăn bữa chính? Theo các nghiên cứu, bạn có thể uống protein cùng với bữa ăn của mình hoặc ăn ngay sau đó, nhất là sau khi bạn tập thể dục nặng. Điều này sẽ giúp bạn bổ sung dinh dưỡng, tăng lượng đạm và calo cần thiết sau khi tiêu hao nhiều năng lượng để xây dựng cơ bắp.
Whey protein sẽ không gây ra tác hại nghiêm trọng nếu bạn sử dụng đúng cách và đúng liều. Thế nên, hãy tận dụng những lợi ích mà whey protein để nâng cao sức khỏe và tăng cường cơ bắp nhé!
