Đo điện cơ (EMG) trong phát hiện bệnh thần kinh và bệnh cơ

Đo điện cơ là gì ?

Đo điện cơ là một kỹ thuật ghi lại hoạt động điện của cơ. Khi cơ hoạt động sẽ sinh ra dòng điện. Dòng điện này thường tỉ lệ với mức độ hoạt động của cơ. Đo điện cơ còn được gọi là điện cơ đồ.

Đo điện cơ có thể được dùng để phát hiện bất thường hoạt động điện của cơ xảy ra ở bất kỳ bệnh lý nào bao gồm bệnh loạn dưỡng cơ, viêm cơ, bệnh thần kinh gây đau, tổn thương thần kinh ngoại biên ( tổn thương thần kinh cẳng tay, chân ), xơ cứng cột bên teo cơ ( còn gọi là bệnh Lou Gehrig ), nhược cơ, thoát vị đĩa đệm và các bệnh khác.

Tại sao phải đo điện cơ?

Đo điện cơ thường được thực hiện  khi người bệnh bị yếu cơ mà không giải thích được . Đo điện cơ giúp phân biệt giữa bệnh cơ mà trong đó nguyên nhân gây bệnh xuất phát từ cơ và  yếu cơ do rối loạn thần kinh . Đo điện cơ cũng có thể sử dụng để phát hiện yếu cơ thật sự , ngược với yếu cơ do đau làm người bệnh không dám cử động nhiều .

Có mấy loại đo điện cơ?

Có 2 kiểu đo điện cơ là đo điện bên trong cơ và đo điện ở bề mặt da .

Đo điện bên trong cơ (là cách thường dùng nhất) , cắm một kim điện cực xuyên qua da vào bên trong cơ để đo hoạt động điện .

Đo điện cơ ở bề mặt bằng cách đặt một điện cực lên bề mặt da( mà không cắm điện cực vào sâu bên trong cơ) để đo hoạt động điện của cơ .

Đo điện bên trong cơ là dạng kinh điển của đo điện cơ trên bề mặt (sẽ đề cặp chính trong bài này) .

Đo điện bên trong cơ được thực hiện như thế nào?

Một cây kim cắm xuyên qua da vào cơ cần đo . Cây kim này sẽ phát hiện hoạt động điện của cơ(giống như một điện cực) . Hoạt động điện được biểu hiện trên máy đo dao động ký và cũng có thể thể hiện được dưới dạng âm thanh qua một máy nghe microphone( loại nghe đeo ở tai) .

 Vì các cơ xương( cơ vân) thường lớn , cho nên điện cực cần phải cắm nhiều nơi trên cơ mới có thể thu được thông tin chính xác về hoạt động của điện cơ .

Sau khi cắm điện cực , người bệnh được yêu cầu co cơ ( ví dụ co khuỷu tay) .

Kích thước và hình dạng của sóng hiện tại (điện thế hoạt động) được thể hiện trên dao động ký , cung cấp thông tin về khả năng hoạt động của cơ đối với đáp ứng kích thích thần kinh . Mỗi sợi cơ khi co thắt sẽ sinh ra điện thế động . Kích thước của sợi cơ sẽ ảnh hưởng đến tần số và biên độ điện thế hoạt động .

Bạn cần phải chuẩn bị gì để đo điện cơ ?

Đối với người lớn thì không cần chuẩn bị gì đặc biệt cả . Ngược lại đối với trẻ em , thì cần phải chuẩn bị về mặt tâm lý cho trẻ tuỳ theo lứa tuổi của trẻ , thái độ của trẻ , kinh nghiệm của trẻ .( hỏi xem trẻ đã từng trải qua các sang chấn y học lần nào chưa chẳng hạn như nhổ răng , bị chích thuốc?)

Đo điện cơ có gây đau không?

Câu trả lời là CÓ . Đó là lúc cắm kim vào(điện cực) có thể làm cho bạn đau trong chốc lát . Cảm giác đau này giống như bạn có được khi chích bắp (tiêm mông) . Nếu bạn đã từng được chích thuốc hay châm cứu , thì bạn không có gì phải lo lắng cả . Đau có thể hết trong vài ngày .

Đo điện cơ trên bề mặt da là gì ?

Đo điện cơ có một số đặc điểm thu hút . Đặc biệt là đo điện cơ bề mặt không cần phải đâm kim qua da và vì vậy người bệnh không bị đau . Tuy nhiên , trong y văn cho thấy rằng giá trị thông tin thu được bằng phương pháp này thường không tốt bằng so với đo điện cơ cắm vào cơ . Hiệp hội chẩn đoán bằng điện học đã báo cáo rằng :” Trên thực tế , hầu như y văn không  ủng hộ việc sử dụng đo điện cơ trên bề mặt da trên lâm sàng để chẩn đoán và quản lý  bệnh nhân bị bệnh về thần kinh hay cơ .” Mặc dù vậy , đo điện cơ trên bề mặt da chứng tỏ vẫn còn giá trị trong tương lai giúp theo dõi sự tiến triển các rối loạn thần kinh và cơ .

Có cần làm thêm thử nghiệm nào khác trong quá trình đo điện cơ hay không?

Thử nghiệm về tốc độ dẫn truyền thần kinh  thường được thực hiện cùng lúc với đo điện cơ . Trong thử nghiệm này , dây thần kinh được kích thích bằng điện cực thứ hai  phát hiện xung điện ‘ đang hạ thấp’  từ tốc độ dẫn truyền thần kinh . Đo tốc độ dẫn truyền thần kinh thường được thực hiện bằng một điện cực dán trên da( giống như trong đo điện tim) ở nhiều vị trí phân bố khác nhau của dây thần kinh . Một điện cực kích thích thần kinh có một xung điện biến đổi nhẹ . Kết quả của hoạt động điện được ghi lại bằng nhiều điện cực khác nhau . Khoảng cách giữa các điện cực và thời gian bắt xung của các điện cực giữa hai điện cực được sử dụng để tính tốc độ truyền của xung điện ( tốc độ dẫn truyền thần kinh) . Khi tốc độ  dẫn truyền thần kinh giảm đi nói lên có bệnh lý ở dây thần kinh .

Đo tốc độ dẫn truyền thần kinh được sử dụng để phát hiện rối loạn thần kinh thật sự ( như bệnh lý của dây thần kinh) hay bệnh lý do tổn thương thần kinh của cơ ( như hội chứng đường hầm cổ tay) . Nhiệt độ cơ thể phải duy trì bình thường khi đo tốc độ dẫn truyền thần kinh , vì nếu nhiệt độ cơ thể thấp sẽ làm cho tốc độ dẫn truyền của thần kinh bị chậm lại .

Có thể bạn quan tâm

Siêu âm tim Doppler

Chụp động mạch vành tim

Điện não đồ (EEG)