Mâm cúng Rằm tháng Giêng gồm những gì và bày biện như thế nào là đúng cách? Những món ăn nào nên có trong mâm cúng rằm tháng Giêng? Từng món mang ý nghĩa gì? Cùng HSSK tìm hiểu cụ thể qua bài viết dưới đây nhé.
Nguồn gốc ngày Rằm tháng Giêng
Rằm tháng Giêng là một trong những ngày rằm quan trọng trong năm với người Việt Nam. Tuy nhiên, nguồn gốc về ngày lễ này lại ít người biết đến. Theo nhiều truyền thuyết, ngày Rằm tháng Giêng hay Tết Nguyên tiêu bắt nguồn từ công việc đồng áng. Vào ngày rằm, bà con tấp nập chuẩn bị việc đồng áng, nên tối hôm 15/1 âm lịch là thời điểm ra ruộng để tập trung cỏ khô, lá khô, đốt lửa để tiêu hủy sâu bọ.
Bên cạnh đó, một số ý kiến khác cho rằng Rằm tháng Giêng khởi nguồn từ hoạt động trong Phật giáo. Vào ngày này, các vị chư tăng sẽ tập trung đầy đủ để nghe Phật thuyết pháp. Vì vậy, nhiều Phật tử thường sử dụng ngày này để tưởng nhớ đến Đức Phật.
Dù trong kinh điển Phật không đề cập đến ngày Rằm tháng Giêng nhưng với đa số người dân, đây là dịp lên chùa đầu năm cầu bình an, ước nguyện điềm lành, cúng sao giải hạn,…Vì vậy, có câu nói “Lễ phật quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng” đã nói lên sự quan trọng của ngày lễ này.
Mâm cúng Rằm tháng Giêng 2022 gồm những gì?
Mâm cúng rằm tháng Giêng: Mâm cỗ chay
Vào ngày rằm tháng Giêng, nhiều gia đình thường chuẩn bị một mâm cỗ chay để cúng Phật. Màu sắc của các món ăn trong mâm cỗ chay tương ứng với ngũ hành. Bởi ăn chay là một phương pháp hướng đến sự cân bằng và tối giản. Cụ thể, màu đỏ tượng trưng cho hành Hỏa, màu xanh là hành Mộc, màu trắng là hành Kim, màu đen là hành Thủy và màu vàng thể hiện cho hành Thổ.
Tùy vào mỗi gia đình mà mâm cỗ cúng chay có thể có nhiều hoặc ít món ăn. Trong đó, số lượng món ăn thường được chuẩn bị dựa theo số lẻ – biểu tượng cho dương, còn số chẵn là tượng trưng cho âm. Mâm cỗ chay thường có những món phổ biến như:
- Bánh trôi nước
- Món xào chay
- Bát canh măng nấm hoặc là canh củ quả
- Hoa quả
- Chè xôi
- Các món đậu…
- Hương, hoa, đèn, nến.
Có thể bạn quan tâm: Cách làm bánh chưng chiên cho cả nhà đổi vị
Mâm cỗ cúng mặn Rằm tháng Giêng
Bên cạnh mâm cỗ chay, nhiều gia đình còn chuẩn bị mâm cỗ mặn để cúng tổ tiên. Mâm cỗ mặn thường không thể thiếu là thịt gà. Một số món ăn khác như: rau xào, chả,… cũng được cúng trong ngày này. Đặc biệt, không thể nào thiếu hương, hoa tươi, đèn nến, trầu cau, rượu.
Cụ thể một mâm cúng mặn rằm tháng Giêng gồm những món:
- Năm lạng thịt vai luộc
- Một bát canh măng
- Một đĩa xào thập cẩm
- Một đĩa nem
- Một đĩa rau xào
- Một đĩa giò
- Một đĩa xôi gấc
- Một đĩa hoa quả
- Các vật phẩm khác như: Hương, hoa đèn nến, trầu cau, rượu.
Ý nghĩa món ăn trong mâm cúng Rằm tháng Giêng 2022
Mỗi món trong mâm cúng rằm tháng Giêng đều mang những ý nghĩa riêng biệt, cụ thể như sau:
Bánh chưng
Bánh chưng là món ăn đầu tiên và nhất định không thể thiếu trong mâm cỗ cúng Rằm tháng Giêng. Bánh chưng đại diện cho trời, tựa như một lời cầu chúc vạn sự được vuông tròn, trọn vẹn trong năm mới. Ở miền Nam, người ta thường thay thế bánh chưng bằng bánh Tét. Tuy nhiên, dù là món bánh nào cũng không được vắng mặt trong mâm cúng Tết Nguyên Tiêu.
Xôi gấc
Xôi gấc có màu đỏ với ý nghĩa sẽ đem đến sự may mắn, ấm no cho gia chủ vào dịp năm mới. Do đó, món xôi gấc không chỉ xuất hiện trong 3 ngày tết mà còn không thể thiếu trong mâm cúng Rằm tháng Giêng.
Gà luộc
Gà luộc chính là món ăn quan trọng trong mâm lễ cúng Rằm tháng Giêng. Gà luộc với màu vàng ươm có ý nghĩa sẽ đem đến may mắn, tiền tài và sức khỏe cho gia đình của bạn trong dịp năm mới. Khác với gà thường, gà cúng thường được chuẩn bị rất cầu kì, lớp da gà phải vàng ươm, căng bóng, không được nát, mào gà đẹp,…
Không những vậy, thịt gà còn là món ăn đem lại nhiều tác dụng tích cực cho sức khỏe. Vì trong thịt gà có chứa rất nhiều dưỡng chất như albumin, chất béo, vitamin A, B1, B2, C, E, canxi, phốt pho, sắt. Bên cạnh đó,hàm lượng protein ở trong thịt gà còn giúp làm giảm lo âu, tránh căng thẳng và ổn định huyết áp lẫn nhịp tim.
Có thể bạn quan tâm: Cách làm gỏi vịt siêu ngon khó cưỡng làm mới khẩu vị gia đình
Bánh trôi bánh chay
Bánh trôi bánh chay hay còn được biết đến với tên gọi khác là: Chè trôi nước. Đây cũng là một trong những món không thể thiếu trong mâm lễ Rằm tháng Giêng. Bánh trôi thể hiện cho mong muốn mọi việc trong năm mới đều được hanh thông, trôi chảy.
Chân giò
Trong tiếng Hán Việt, chân giò lợn có tên gọi là trư túc, nhưng “trư” (lợn) lại đồng âm với “chư” nghĩa là mọi thứ, còn “túc” (chân) mang hàm ý là “sung túc”, “no đủ”. Do đó, món chân giò tượng trưng cho mong muốn một năm mới sung túc và đủ đầy. Tùy vào mỗi gia đình, món ăn này có thể được thay thế bằng chả hoặc chân giò muối.
Hoa quả
Không riêng gì mâm cúng Rằm tháng Giêng mà tất cả những ngày lễ trong năm, hoa tươi và mâm ngũ quả là rất quan trọng trên bàn thờ cúng gia tiên. Tùy vào mỗi vùng miền, cách trình bày mâm ngũ quả không giống nhau.
Với miền Nam, mâm ngũ quả thường có: mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung với mong cầu sự sung túc. Còn miền Bắc, mâm ngũ quả thường sẽ là: chuối, bưởi, xoài, táo, quất cũng mang ý nghĩa cầu một năm đủ đầy, sung túc. Đặc biệt, trong mâm ngũ quả miền Bắc sẽ không thể nào thiếu quả chuối. Bởi chuối mang ý nghĩa đùm bọc.
Những lưu ý khi bày mâm cúng rằm tháng Giêng
- Mâm cúng chay dâng Phật và mâm cúng mặn cúng gia tiên thường để riêng biệt.
- Việc thờ cúng ông bà tổ tiên nên mang tính thành tâm, phù hợp với điều kiện gia đình. Bạn nên ưu tiên lựa chọn hoa và các loại trái cây tươi trong mâm cúng Rằm tháng Giêng.
Trên đây là thông tin tham khảo cách bày mâm cúng Rằm tháng Giêng cùng ý nghĩa của những món ăn trong mâm cúng Tết Nguyên tiêu. Chúc bạn và gia đình một năm sung túc, an lạc!
